Podmiotowa koncepcja zabezpieczenia emerytalnego. Studium prawnofinansowe

Wstęp 9

Rozdział 1
Problematyka i instytucje ubezpieczeń emerytalnych - pojęcie, organizacja i składki jako podstawowe źródło ich finansowania 25
1.1. Zagadnienia ogólne - wprowadzenie do problematyki ubezpieczeń emerytalnych 25
1.1.1. Pojęcie ubezpieczeń społecznych 25
1.1.2. Podstawowe instytucje i problemy z zakresu ubezpieczeń emerytalnych i społecznych 27
1.1.3. Metody realizacji zabezpieczenia społecznego 32
1.1.4. Składka w ubezpieczeniach emerytalnych i społecznych 36
1.2. Zarys rozwoju publicznych ubezpieczeń emerytalnych 48
1.3. Wnioski 53

Rozdział 2
Rodzaje modeli i rozwiązań systemowych w zakresie zabezpieczenia emerytalnego - ogólna charakterystyka prawna, organizacyjna, metody finansowania 55
2.1. Zagadnienia ogólne 55
2.2. Modele repartycyjne 60
2.2.1. Model bismarckowski 60
2.2.1.1. Kwadrat logiczny repartycyjnego modelu ubezpieczeń emerytalnych 62
2.2.2. Model beveridge'owski 64
2.2.2.1. Krzywa Beveridge'a 67
2.3. Model budżetowy - koncepcja duńska 70
2.4. Modele kapitałowe 71
2.4.1. Model wzorcowy - ekonomiczny 71
2.4.2. Modele południowoamerykańskie 74
2.4.2.1. Koncepcja chilijska ubezpieczeń emerytalnych 83
2.4.2.2. Wersja argentyńska kapitałowej koncepcji ubezpieczeń emerytalnych 87
2.4.3. Model prywatny ubezpieczeń emerytalnych 93
2.5. Systemy mieszane (kombinowane) 96
2.5.1. Propozycja systemowa ubezpieczeń emerytalnych Banku Światowego 96
2.5.2. System emerytalny Stanów Zjednoczonych Ameryki 103
2.5.3. Szwedzka koncepcja systemu emerytalnego - „rachunek idealny" 113
2.5.4. Polska koncepcja systemu emerytalnego - „rachunek niezbyt idealny" 116
2.6. Koncepcja „koordynacyjna" systemu emerytalnego w Unii Europejskiej 121
2.7. Systemy obywatelskie 128
2.7.1. Emerytura obywatelska 130
2.7.1.1. Powinności państwa wobec groźby upadku systemu emerytalnego 132
2.7.1.2. Społeczna miara zabezpieczenia emerytalnego 135
2.8. System węgierski - nowa koncepcja? 138
2.9. Systemowy brak systemu 143
2.10. Wnioski 145

Rozdział 3
Jednolity system ubezpieczeń emerytalnych Unii Europejskiej - ogólna charakterystyka prawna, zagadnienia społeczne, problematyka finansowa 147
3.1. Zagadnienia ogólne 147
3.2. Prognozy na przyszłość 151
3.3. Stan zastany - problematyka społeczno-prawno-finansowa 151
3.4. Najtrudniejsze zagadnienie - okres przejściowy i jego finansowanie 155
3.5. Zagadnienia z zakresu prawa Unii Europejskiej 162
3.5.1. Bezpieczeństwo socjalne obywateli Unii Europejskiej 162
3.5.1.1. Prawa 164
3.5.1.2. Polityka społeczna 166
3.5.1.3. Problem uciążliwości procedur w UE 173
3.6. Wnioski 180

Rozdział 4
Uwarunkowania prawnofinansowe systemu ubezpieczeń emerytalnych w Polsce 183
4.1. Zagadnienia ogólne 183
4.2. Ubezpieczenia emerytalne w Polsce - od repartycji do repartycji 185
4.2.1. Finanse ubezpieczeń emerytalnych - bilans otwarcia 185
4.2.2. Charakterystyka nieustających zmian prawnych 196
4.2.3. Działania reformujące ubezpieczenia emerytalne w Polsce w latach 1987-2017 198
4.3. Nadzór nad systemem emerytalnym w Polsce 206
4.4. Wnioski 210

Rozdział 5
Interdyscyplinarność ubezpieczeń emerytalnych 211
5.1. Zagadnienia ogólne 211
5.2. Zagadnienia z zakresu prawa finansowego 212
5.3. Konstytucyjne regulacje dotyczące ubezpieczeń emerytalnych 216
5.4. Prawo UE i prawo międzynarodowe 218
5.5. Zagadnienia z zakresu innych dziedzin prawa 222
5.6. Wnioski 225

Rozdział 6
Aksjologiczne podstawy prawa do zabezpieczenia emerytalnego 227
6.1. Zagadnienia ogólne 227
6.2. Założenia aksjologiczne 233
6.3. Kwestie ideologiczne w aksjologii zabezpieczenia emerytalnego 237
6.3.1. Idea solidarności pokoleniowej i międzypokoleniowej 246
6.3.2. Wada systemowa - brak przełożenia sfery idei na sferę organizacji i finansów publicznych 251
6.4. Aksjologiczne aspekty dotyczące finansowania zabezpieczenia emerytalnego 262
6.5. Wnioski 267

Rozdział 7
Założenia podmiotowej koncepcji zabezpieczenia emerytalnego 271
7.1. Zagadnienia ogólne 271
7.2. Podstawowe założenia podmiotowej koncepcji zabezpieczenia emerytalnego 277
7.3. Konstytucyjna podstawa podmiotowej koncepcji zabezpieczenia emerytalnego 286
7.4. Konstrukcja zabezpieczenia emerytalnego w koncepcji podmiotowej 300
7.5. System zabezpieczenia emerytalnego w koncepcji podmiotowej 308
7.6. Podmiotowa koncepcja ubezpieczenia emerytalnego jako uzupełnienie podmiotowej koncepcji zabezpieczenia emerytalnego 314
7.6.1. Ewolucja od podmiotowej koncepcji ubezpieczenia emerytalnego do podmiotowej koncepcji zabezpieczenia emerytalnego 314
7.6.2. Model podmiotowej koncepcji ubezpieczenia emerytalnego 316
7.7. Szanse podmiotowej koncepcji zabezpieczenia emerytalnego na wprowadzenie jej w życie i oczekiwana skuteczność działania 324
7.8. Wnioski 326

Rozdział 8
Ochrona praw ubezpieczonego i nienaruszalności systemu emerytalnego 329
8.1. Zagadnienia ogólne 329
8.2. Problem omnipotencji instytucji państwa 332
8.3. Ochrona praw ubezpieczonych w publicznym systemie emerytalnym 336
8.4. Problem gwarantowania realizacji zabezpieczenia emerytalnego 339
8.5. Kontrakt z przyszłością 345
8.6. Wnioski 350

Zakończenie 353
Bibliografia 371
Spis tabel 399
Spis rysunków 400