Podstawy rachunkowości - od teorii do praktyki (wyd. VIII zmienione i uaktualnione)

Wprowadzenie 11
Plan kont stosowany w książce 13

Rozdział 1
Wprowadzenie do rachunkowości przedsiębiorstw - Piotr Szczypa 17
1.1. Definicja i typologia rachunkowości 17
1.2. Zakres podmiotowy rachunkowości według prawa bilansowego 23
1.3. Przedmiot rachunkowości 26
1.4. Dlaczego warto poznać rachunkowość 28
1.5. Zadania 32
1.6. Rozwiązania zadań 34
Literatura 35

Rozdział 2
Regulacje prawne i standardy rachunkowości - Małgorzata Cieciura 37
2.1. Rachunkowość według polskiego prawa bilansowego i krajowych standardów rachunkowości 37
2.2. Rachunkowość w świetle dyrektyw Unii Europejskiej i międzynarodowych standardów rachunkowości 42
2.3. Akty prawne pośrednio wpływające na system rachunkowości 47
2.4. Zadania 48
2.5. Rozwiązania zadań 50
Literatura 50

Rozdział 3
Funkcje, zasady rachunkowości i inne ważne informacje dla przyszłego księgowego - Piotr Szczypa 53
3.1. Funkcje rachunkowości 53
3.2. Zasady rachunkowości 55
3.3. Jaki zawód można wykonywać znając rachunkowość 56
3.4. Zadania 60
3.5. Rozwiązania zadań 62
Literatura 62

Rozdział 4
Charakterystyka bilansu - Adam Lulek, Beata Sadowska 63
4.1. Definicja i układ bilansu 63
4.2. Majątek (aktywa) przedsiębiorstwa 66
4.3. Charakterystyka aktywów trwałych 68
4.4. Charakterystyka aktywów obrotowych 74
4.5. Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa (pasywa) 78
4.6. Charakterystyka kapitałów (funduszy) własnych 79
4.7. Charakterystyka zobowiązań i rezerw na zobowiązania 81
4.8. Zadania 84
4.9. Rozwiązania zadań 89
Literatura 92

Rozdział 5
Charakterystyka rachunku zysków i strat - Piotr Szczypa 93
5.1. Definicja i układ rachunku zysków i strat 93
5.2. Przychody i wpływ środków pieniężnych 96
5.3. Koszty i pojęcia bliskoznaczne 98
5.4. Podstawowe klasyfikacje kosztów w systemie rachunkowości 103
5.5. Przychody i koszty zasadniczej działalności operacyjnej 107
5.6. Przychody i koszty pozostałej działalności operacyjnej 114
5.7. Przychody i koszty działalności finansowej 116
5.8. Pozostałe elementy rachunku zysków i strat 117
5.9. Zadania 118
5.10. Rozwiązania zadań 132
Literatura 136

Rozdział 6
Wpływ operacji gospodarczych na bilans i rachunek zysków i strat - Piotr Szczypa 137
6.1. Zdarzenia i operacje gospodarcze 137
6.2. Rodzaje operacji gospodarczych 138
6.3. Bilansowe operacje gospodarcze 141
6.4. Wynikowe operacje gospodarcze 145
6.5. Zadania 148
6.6. Rozwiązania zadań 154

Rozdział 7
Dokumentacja operacji gospodarczych - Beata Sadowska 157
7.1. Dokument a dowód księgowy 157
7.2. Cechy dowodów księgowych 158
7.3. Rodzaje dowodów księgowych 161
7.4. Opracowanie, obieg i archiwizacja dowodów księgowych 165
7.5. Zadania 168
7.6. Rozwiązania zadań 170
Literatura 171

Rozdział 8
Ewidencja operacji gospodarczych na kontach księgowych - Konrad Kochański 173
8.1. Konto księgowe wczoraj i dziś 173
8.2. Klasyfikacja kont księgowych 176
8.3. Zasady funkcjonowania kont aktywnych 177
8.4. Zasady funkcjonowania kont pasywnych 179
8.5. Zasady funkcjonowania kont aktywno-pasywnych 181
8.6. Zasady funkcjonowania kont wynikowych 183
8.7. Dzielenie i łączenie kont księgowych 187
8.8. Zasady księgowania na kontach syntetycznych 189
8.9. Zasady księgowania na kontach analitycznych 191
8.10. Poprawianie błędów na kontach księgowych 192
8.11. Zadania 195
8.12. Rozwiązania zadań 200
Literatura 202

Rozdział 9
Organizacja rachunkowości - Jarosław Wedler 203
9.1. Definicja i zakres organizacji rachunkowości 203
9.2. Dowody księgowe tradycyjne i elektroniczne 206
9.3. Zakładowy plan kont 210
9.4. Forma i techniki prowadzenia rachunkowości 214
9.5. Inwentaryzacja i kontrola finansowo-księgowa 216
9.6. Sprawozdawczość 223
9.7. Księgi rachunkowe 229
9.8. Zadania 233
9.9. Rozwiązania zadań 238
Literatura 240

Rozdział 10
Podatki, opłaty i parapodatki w systemie rachunkowości - Piotr Kica 241
10.1. Definicja i klasyfikacja podatków oraz innych obciążeń o charakterze publicznoprawnym 241
10.2. Podatek od towarów i usług (VAT) 249
10.3. Podatek dochodowy 252
10.4. Ubezpieczenia społeczne i pozostałe ubezpieczenia ZUS 254
10.5. Podatki i opłaty lokalne 257
10.6. Zadania 261
10.7. Rozwiązania zadań 262
Literatura 262

Rozdział 11
Operacje bilansowe i wynikowe - Małgorzata Cieciura 265
11.1. Ewidencja operacji bilansowych 265
11.2. Ewidencja kosztów bieżącej działalności 268
11.3. Ewidencja przychodów i kosztów związanych z ich osiągnięciem 274
11.4. Zadania 281
11.5. Rozwiązania zadań 292
Literatura 301

Rozdział 12
Wynik finansowy i jego rozliczenie - Hanna Czaja-Cieszyńska 303
12.1. Istota i elementy kształtujące wynik finansowy 303
12.2. Ewidencyjne ustalanie wyniku finansowego 307
12.3. Podział i rozliczenie wyniku finansowego 314
12.4. Zadania 317
12.5. Rozwiązania zadań 326
Literatura 334

Rozdział 13
Wycena w systemie rachunkowości - wybrane zagadnienia - Bronisław Bryl 335
13.1. Istota i metody wyceny w systemie rachunkowości 335
13.2. Zużycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 337
13.3. Wycena zapasów 347
13.4. Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 354
13.5. Krajowe i zagraniczne podróże służbowe 360
13.6. Zadania 364
13.7. Rozwiązanie zadań 367
Literatura 370

Rozdział 14
Transformacje majątkowo-wynikowe w systemie informacyjnym rachunkowości - Piotr Szczypa 371
14.1. Typologia przedsiębiorstw a uwarunkowania rachunkowości 373
14.2. Istota przemian majątkowo-wynikowych w przedsiębiorstwie 377
14.3. Proces przemian majątkowo-wynikowych w przedsiębiorstwach w zależności od rodzaju prowadzonej działalności 380
14.4. Zadania 385
14.5. Rozwiązania zadań 387
Literatura 390

Rozdział 15
Sprawozdawczość finansowa - Hanna Czaja-Cieszyńska 389
15.1. Zakres i odbiorcy sprawozdania finansowego 391
15.2. Bilans 398
15.3. Rachunek zysków i strat 403
15.4. Informacja dodatkowa 408
15.5. Rachunek przepływów pieniężnych 410
15.6. Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym 418
15.7. Zadania 421
15.8. Rozwiązania zadań 443
Literatura 456

Rozdział 16
Zadania całościowe z zakresu podstaw rachunkowości - Hanna Czaja-Cieszyńska, Konrad Kochański, Adam Lulek, Beata Sadowska 457
16.1. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem aktywów trwałych 457
16.2. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem rozrachunków 460
16.3. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem zapasów 464
16.4. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji 466
16.5. Zadania typu „od bilansu do bilansu" - przedsiębiorstwo produkcyjne, handlowe, usługowe 471
16.6. Rozwiązania zadań 478

O autorach 503

Bronisław Bryl – doktor nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Nauk Ekonomicznych na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Technicznych Akademii Nauk Stosowanych w Koninie oraz główny księgowy i prokurent samodzielny Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Koninie S.A. Jest biegłym rewidentem czynnie wykonujący zawód. Jego zainteresowania wiążą się z pracą naukową z zakresu rachunkowości, podatków, sprawozdawczości i rewizji finansowej.

Kontakt: ab.bryl@wp.pl

Małgorzata Cieciura – dr inż., pracownik Katedry Nauk Ekonomicznych na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Technicznych Akademii Nauk Stosowanych w Koninie. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół zagadnień dotyczących systemu rachunkowości finansowej i sprawozdawczości finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów behawioralnych i etyki w rachunkowości. Jest członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz sygnatariuszem Kodeksu Zawodowej Etyki w rachunkowości. W praktyce gospodarczej prowadzi szkolenia z zakresu rachunkowości finansowej i sprawozdawczości. Jest cenionym dydaktykiem z wieloletnim stażem.

Kontakt: malgorzata.cieciura@konin.edu.pl

Hanna Czaja-Cieszyńska – doktor, pracownik Katedry Rachunkowości na Wydziale Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego. Od początku pracy konsekwentnie buduje swój dorobek naukowy, jest autorką lub współautorką ponad 70 pozycji literaturowych. Członek zwyczajny Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Specjalizuje się w zakresie rachunkowości finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem rachunkowości małych i średnich przedsiębiorstw oraz organizacji pozarządowych. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół raportowania zrównoważonego rozwoju, zaś w praktyce gospodarczej zajmuje się obsługą finansowo-księgową organizacji pozarządowych.

Kontakt: hanna.czaja-cieszynska@usz.edu.pl

Piotr Kica – doktor nauk społecznych w zakresie rachunkowości, absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu oraz Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, prowadzący od wielu lat biuro rachunkowe w Bydgoszczy, biegły sądowy przy Sądzie Okręgowym w Bydgoszczy, ambasador edukacji Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, posiada doświadczenie w obsłudze przedsiębiorstw w oparciu o księgi podatkowe jak i pełną księgowość, adiunkt badawczo-dydaktyczny zatrudniony w Katedrze Finansów i Rachunkowości Wydziału Zarządzania Politechniki Bydgoskiej im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy.

Kontakt: biuro.wigo@gmail.com

Konrad Kochański – doktor nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Rachunkowości na Wydziale Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, członek Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Controllerów (ICV). Szkoleniowiec w obszarze controllingu i rachunkowości. Autor około 50 publikacji naukowych. Wieloletni praktyk w zakresie wdrażania i prowadzenia controllingu w podmiotach gospodarczych oraz obsługi finansowo-księgowej i zarządczej NGO.

Kontakt: konradkochanski@wp.pl

Adam Lulek – doktor nauk ekonomicznych w dyscyplinie finanse, pracownik Instytutu Zarządzania Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku na stanowisku adiunkta. Prowadzi badania w zakresie sprawozdawczości finansowej, społecznej odpowiedzialności biznesu i rynku kapitałowego. W praktyce zajmuje się inwestowaniem na GPW.

Kontakt: adam.lulek@upsl.edu.pl

Beata Sadowska – dr hab. profesor Uniwersytetu Szczecińskiego, pracownik Katedry Rachunkowości. Praktyk z wieloletnim stażem pracy w sektorze przedsiębiorstw oraz sektorze finansów publicznych. Z Uniwersytetem Szczecińskim związana od 2011 roku. W 2013 roku uzyskała stopień doktora nauk ekonomicznych w dyscyplinie ekonomia, w specjalności finanse samorządowe a stopień naukowy doktora habilitowanego nauk społecznych w dyscyplinie ekonomia i finanse w 2019 roku. Jest autorką ponad 50 publikacji naukowych i przeszło 60 publikacji popularno-naukowych. Ściśle współpracuje z Grupą Wydawniczą INFOR S.A. Warszawa oraz Wydawnictwem Explanator Poznań publikując artykuły popularyzujące naukę w takich czasopismach jak: „Rachunkowość”, „Rachunkowość budżetowa”, Controlling i Rachunkowość Zarządcza”, Finanse + Controlling”. Była członkiem komitetów redakcyjnych i rad naukowych czasopism. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości, controllingu, w tym w logistyce przedsiębiorstw, w gospodarce leśnej oraz w działalności jednostek gospodarczych sektora finansów publicznych ze szczególnym uwzględnieniem rachunkowości budżetowej. Brała udział w projektach badawczych oraz otrzymywała nagrody i wyróżnienia za działalność naukową oraz dydaktyczną. Jest członkiem:

– Międzynarodowego Stowarzyszenia Controllerów (ICV),

– zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce,

– Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.

Piotr Szczypa – dr hab. prof. Uczelni: Politechniki Warszawskiej oraz Akademii Nauk Stosowanych w Koninie. Jest dyplomowanym księgowym, członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce i sygnatariuszem Kodeksu Zawodowego Etyki w rachunkowości. Członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i Polskiego Towarzystwa Leśnego. W praktyce gospodarczej zajmuje się wdrożeniem, dostosowaniem zakładowego planu kont do potrzeb jednostek gospodarczych i szkoleniami z zakresu rachunkowości i controllingu. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości i controllingu w logistyce przedsiębiorstw, w gospodarce leśnej oraz w działalności proekologicznej jednostek gospodarczych. Jest autorem ponad 100 publikacji naukowych z zakresu rachunkowości i controllingu.

Kontakt: piotr.szczypa@konin.edu.pl

Jarosław B. Wedler – doktor nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Zarządzania Innowacjami Organizacyjnymi, Pracownia Finansów Politechniki Bydgoskiej im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich na stanowisku adiunkta. Jego zainteresowania wiążą się z pracą naukową z zakresu rachunkowości, prowadzi badania z zakresu teorii kont księgowych i zastosowania wielowymiarowości w rachunkowości. Posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie w zarządzaniu finansami przedsiębiorstw. Jest trenerem IBD Business School i FRR.

Kontakt: jaroslaw_wedler@wp.pl

Recenzent: prof. UE dr hab. Bartłomiej Nita