Kierunki zmian finansów państwa w Polsce

Wstęp 9

Rozdział 1
Podział środków publicznych gromadzonych w sektorze finansów publicznych 15
1.1. Zaspakajanie potrzeb społeczeństwa - dostarczanie dóbr publicznych 15
1.2. Opłaty za świadczenie dóbr i usług publicznych - problemy ze zdefiniowaniem pojęcia opłata publiczna 22
1.3. Alokacja środków publicznych w procesach decentralizacji, dekoncentracji i debudżetyzacji 28
1.4. Podmioty sektora finansów publicznych jako świadczeniodawcy dóbr i usług publicznych 34
1.5. Formy repartycji dochodów publicznych pomiędzy podmioty sektora finansów publicznych 40
1.5.1. Istota dochodów własnych podmiotów sektora finansów publicznych 40
1.5.2. Rodzaje transferów wewnętrznych pomiędzy podmiotami sektora finansów publicznych 44

Rozdział 2
Bilans sektora finansów publicznych - ujęcie analityczne 47
2.1. Problemy metodologiczne 47
2.2. Wolumen sektora finansów publicznych 54
2.3. Dochody własne podmiotów sektora finansów publicznych 56
2.3.1. Dochody podatkowe 56
2.3.2. Dochody niepodatkowe 59
2.3.3. Wydajność fiskalna dochodów własnych podmiotów sektora finansów publicznych 61
2.4. Kierunki wydatków sektora finansów publicznych 68
2.5. Transfery wewnętrzne w sektorze finansów publicznych 73
2.6. Saldo sektora finansów publicznych i dług publiczny 79

Rozdział 3
Budżet państwa i budżet środków europejskich jako ogniwa finansów publicznych 85
3.1. Budżet państwa i ustawa budżetowa 85
3.2. Zakres ustawy budżetowej 91
3.3. Zasada roczności budżetu a problem ciągłości finansowania zadań publicznych 95
3.4. Budżet państwa jako narzędzie gromadzenia dochodów publicznych 98
3.5. Rola budżetu państwa i budżetu środków europejskich w finansowaniu zadań publicznych 104
3.6. Kształtowanie salda budżetu państwa 112

Rozdział 4
Gospodarka parabudżetowa w sektorze finansów publicznych 119
4.1. Przesłanki tworzenia innych niż jednostka budżetowa podmiotów sektora finansów publicznych 119
4.2. Ewolucja podmiotów działających w warunkach quasi-rynkowych 126
4.3. Kondycja finansowa podmiotów sektora finansów publicznych działających w warunkach quasi-rynkowych 133
4.4. Państwowe osoby prawne a agencje wykonawcze 141
4.5. Cechy instytucji gospodarki budżetowej 148
4.6. Ewolucja publicznych funduszy celowych 149

Rozdział 5
Zasady budżetowe - przebrzmiały relikt, czy współczesny wzorzec dla budżetu państwa i podmiotów sektora finansów publicznych 159
5.1. Katalog zasad gospodarowania środkami publicznymi 159
5.2. W państwie powinien być tylko jeden budżet 163
5.3. Ściana ognia, czyli nie wolno łączyć dochodów budżetu z konkretnymi wydatkami 171
5.4. Zupełność, czyli powszechność budżetu 173
5.5. Równowaga budżetu 175
5.5.1. Przesłanki równoważenia budżetu 175
5.5.2. Równowaga budżetowa a równowaga sektora finansów publicznych 179
5.6. Zasada jawności i przejrzystości finansów publicznych 182
5.7. Współczesne podejście do zasad budżetowych 187

Rozdział 6
W poszukiwaniu recept na rozwiązywanie problemów w sektorze finansów publicznych 191
6.1. Jakie wzorce można zastosować do rozwiązywania problemów w sektorze finansów publicznych? 191
6.2. Zabezpieczenie społeczeństwa przed nadmiernym fiskalizmem 195
6.2.1. Prawo władz publicznych do nakładanie podatków 195
6.2.2. Ograniczanie woluntaryzmu władz publicznych w gromadzeniu dochodów podatkowych 197
6.3. Redukowanie iluzji fiskalnych 201
6.3.1. Formy iluzji fiskalnych 201
6.3.2. Przeciwdziałanie „zaciemnianiu" przepływu środków publicznych 205
6.4. Stosowanie reguł fiskalnych 210
6.5. Kierunki zmian budżetu państwa i konstrukcji ustawy budżetowej 213
6.6. Weryfikacja zakresu debudżetyzacji 221
6.6.1. Granice debudżetyzacji 221
6.6.2. Publiczne fundusze celowe w finansowaniu priorytetowych zadań publicznych 224
6.7. Pogłębienie procesu decentralizacji a możliwość przeniesienia dobrych praktyk na grunt polskich samorządów 228

Podsumowanie 237
Literatura 241
Spis tabel 255

Życie zawodowe prof. zw. hab. Marii Kosek-Wojnar związane jest z Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie (dawniej Wyższa Szkoła Ekonomiczna), gdzie zdobyła wszystkie stopnie i tytuły naukowe. Była wielokrotnie wybierana na członka Senatu, początkowo jako przedstawiciel młodych pracowników nauki, a następnie pracowników samodzielnych (członkiem Senatu Uczelni była przez 32 lata). Dwukrotnie powołana na funkcję dziekana: w latach 1999-2002 - dziekana Wydziału Ekonomii, a po utworzeniu Wydziału Finansów Dziekana (do czego w istotny sposób się przyczyniła) została wybrana na pierwszego dziekana tego wydziału (2002-2005). Była wieloletnim kierownikiem Katedry Finansów Samorządowych, a następnie kierownikiem Katedry Finansów i Polityki Finansowej. Od 2020 r. jest pracownikiem Katedry Finansów Publicznych. Autorka i współautorka wielu publikacji z zakresu problematyki finansów samorządowych oraz finansów publicznych.

Recenzent: Prof. dr hab. Teresa Famulska, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach